Thomas-evangelie en gnosis
Lezing Bram Moerland – zondag 26 februari 2017 
Een Zondagmorgen Anders, georganiseerd door de Bezinningsgroep .
Deze morgen zal Bram Moerland, ter afsluiting van de themaserie met teksten uit het Thomas-evangelie, een lezing houden over gnosis en het Thomas-evangelie.
De lezing wordt omlijst door muziek. Voor aanvang een improvisatie op dwarsfluit door Dores Lignac. Tot slot van de morgen klinkt de Prelude uit de suite Bergamasque van Debussy.
De gnostiek is een vroegchristelijke stroming uit de eerste eeuwen van onze jaartelling. Kernthema van de gnostiek is dat de mens vergeten is wie hij in werkelijkheid is. Jezus is in de gnostische teksten een boodschapper die de mens oproept zichzelf te herinneren: “Sta op en herinner jezelf”.
Gnosis is het Griekse woord voor kennis, en betekent hier kennis van je ware zelf. Omdat je als mens met je ware zelf deel bent van de ware werkelijkheid, is kennis van je ware zelf tegelijkertijd ook kennis is van de ware werkelijkheid. Gnosis als zelfkennis is kennis van ‘het Al’. Wie zichzelf kent, kent het Al. (www.brammoerland.com)
Bram Moerland was o.a. docent filosofie aan de School voor Journalistiek in Utrecht. Daarnaast verzorgde hij voor de Stichting Filosofie Oost-West een jaarlijkse studiedag over het vroege christendom. Zijn belangstelling gaat uit naar de gnostiek, waarover hij vele lezingen heeft gegeven alsook twee boeken heeft geschreven, getiteld ‘Gnosis en gnostiek; de bevrijding van de liefde’ en ‘Het Evangelie van Thomas; het weten van een ongelovige’. Daarnaast nog een boek over ‘De katharen; de overwinning van de vrijheid’. Deze boeken zijn na de lezing verkrijgbaar en kunnen alleen contant betaald worden.
Ter introductie van zijn verhaal, schrijft Bram Moerland het volgende:
‘Thomas de Ongelovige?
Over één ding zullen we het wel eens kunnen zijn: de kernboodschap van Jezus is zijn oproep tot naastenliefde. Paulus lijkt daar ook helder over. Van deze drie, geloof, hoop en liefde is de liefde het belangrijkst, schreef hij. En: “Had ik de liefde niet, ik zou niets zijn.” Duidelijk. Maar daar bleek toch onder de vroege volgelingen van Jezus verschillend over te kunnen worden gedacht, zelfs door Paulus. In zijn Brief aan de Romeinen schreef Paulus dat alleen het geloof telt: sola fides.
En daar was niet iedereen het mee eens. Misschien zelfs Jezus niet. In elk geval Thomas niet, Thomas de Ongelovige wel te verstaan. Die had niets met ‘sola fides’. Van die Thomas wisten we niet zoveel, eigenlijk alleen maar wat over hem verteld wordt in het Evangelie van Johannes. Maar in 1945 werd een kruik gevonden met teksten uit de eerste eeuwen. Daartussen bevond zich tot ieders verrassing een evangelie van Thomas, dezelfde Thomas die door Johannes zo negatief wordt neergezet. Daar weten we ondertussen veel meer over. Want er zaten in die kruik nog meer teksten van vroege christenen. Er is nu een patroon zichtbaar. Er blijkt kort na Jezus een fundamenteel verschil van inzicht te hebben bestaan. Dat gaat over geloof en liefde: welke is nu echt het belangrijkst?